Yöntem Sağlık

Henüz taslak hali kamuoyuna yansıyan yeni emeklilik sistemi TES'te kıdemin belli bir kısmının fona aktarılması kısmına itiraz eden Türk-İş, bugün yeni kıdem tazminatını görüşmek üzere başkanlar kurulunu toplantıya çağırdı. Pazartesi günü ise 81 ilde basın toplantısı yapılarak “kıdem tazminatında fona hayır” denilecek.

İlk toplantı saat 10:00'da

Türk-İş Başkanlar Kurulu bugün saat 10.00’da toplanacak. Toplantının gündeminde kıdem tazminatı var. Toplantı sonrasında da başkanlar kurulu bildirisinin yayımlanması bekleniyor. Türk-İş, bölge ve il temsilciliklerine gönderdiği yazıda 29 Haziran pazartesi günü saat 11.00’de düzenlenecek basın toplantılarına ilişkin bilgi verdi. Toplantıya şube başkanları, yöneticileri ve işyeri temsilcileri ile birlikte salgın önlemlerine dikkat edilerek geniş bir katılım sağlanması istendi. Türk-İş basın toplantısında yararlanılmak üzere bölge ve il temsilciliklerine açıklama metni de gönderdi. Pazartesi günü basın toplantılarında okunacak olan bu metinde, son günlerde çalışma yaşamında sıkıntılı bir durum yaşandığı, kıdem tazminatıyla ilgili bazı düzenlemeler yapılmak istendiğine dikkat çekildi.

İşsizlik Sigortası Fonu kesintilerinin artırılmak istendiği, 25 yaş altı ve 50 yaş üstünde çalışanlara esnek çalışma getirilerek kıdem ve ihbar tazminatının ortadan kaldırılacağına işaret edilen metinde, kıdem tazminatı kaldırılarak yerine tamamlayıcı emeklilik sistemi getirileceği ancak ortada paylaşılan bir taslak olmadığı vurgulandı.

‘Kabul etmiyoruz’

Değişiklik için sosyal tarafların talebinin bulunmadığı, mutabakat da olmadığına işaret edilen metinde, ekonomide mevcut sıkıntıların aşılması için çözümün yine işçide arandığı, faturanın işçiye kesildiği belirtildi. Kıdem tazminatı hakkının masaya yatırılmak istendiği, daha esnek bir çalışma düzeninin kabul ettirilmeye çalışıldığı dile getirilen metinde, “Bunların hiçbirisini kabul etmiyoruz. Kıdem tazminatı, Türkiye işçi sınıfının ve Türk-İş’in kırmızı çizgisidir” denildi.

Bilim Kurulu formülü

Hükümetin kıdem tazminatını fona dönüştürmede uzlaşı sağlayabilmek için “bilim kurulu” oluşturacağı öğrenildi. Kıdem için “bilim kurulu” yeni değil. Fon ile ilgili tartışmalar 4857 sayılı İş Yasası’nın hazırlık çalışmaları ve sonrasında da gündeme geldi. 2001 yılında Bilim Kurulu tarafından hazırlanan İş Yasası Taslağı’nda fona yer verildi.

Tamamlayıcı Emeklilik Sistemiyle ilgili bilinmesi gerekenler

Cumhurbaşkanı Erdoğan, İstihdam Paketi Kalkanı'nı devreye aldıktan sonra tamamlayıcı emeklilik sistemini yürürlüğe koyacaklarını açıklarken, gözler bu sistemin detaylarına çevrildi.

AA muhabirinin edindiği bilgiye göre, yapılacak düzenlemeyle kıdem tazminatında kazanılmış hakların korunması sağlanacak. Mevcut sistemde, işçilerin kıdem tazminatlarını alma oranı yüzde 14'lerde kalırken tüm çalışanların çeşitli nedenlerle bu hakkından yararlanması mümkün olmuyor.

Geliştirilen yeni karma modelde, istifa edenlerin de haklarını alacağı ve dava süreçlerine son verecek bir sistem öngörülüyor.

2024'den sonra işinden ayrılan geçmiş tazminatı alabilecek 

Sistem işçi ve işverenler ile emeklilik şirketlerinin uyum kabiliyetlerinin artırılması ve süreçte öngörülebilirliği artırmak amacıyla 1 Ocak 2024 itibarıyla başlayacak.

İlgili kanunun yürürlüğe girmesiyle tüm çalışanların kıdem tazminatına tabi geçmiş döneme ilişkin hakları aynı şekilde ve aynı şartlara tabi olarak korunacak. Dolayısıyla 1 Ocak 2024'den sonra kıdem tazminatını hak edecek şekilde işten ayrılan çalışan geçmiş kıdem tazminatını alabilecek.

Çalışanın TES öncesi çalışmalarından dolayı yeni sisteme bir aktarım yapılmayacak.

Yüzde 3 işveren katkısı 

Yeni modelde, yüzde 5,33 kıdem hakkı eski kıdem tazminatı hükümlerine uygun olarak korunurken yüzde 3 işveren katkısı çalışanın bireysel fon hesabına aylık olarak yatırılacak. Böylece çalışan, sözleşmesi kıdem tazminatını hak edecek şekilde sonlandırılmış ise yüzde 5,33 (19 gün) kıdem tazminatını alacak, yüzde 3'lük prim de fon hesabında tutulacak.

Bir çalışanın iş veya hizmet sözleşmesi, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebeplerle sona ererse çalışılan iş yerindeki süreler için işveren katkı payı ile devlet katkısı toplamının yüzde 50'si TES sigorta hesabına aktarılacak, yüzde 50'si çalışanın hesabında kazanılmış hak olarak tutulacak.

Çalışan istifa ettiğinde bireysel fon hesabındaki tutarlar kazanılmış hak olarak kendisinde kalacak.

İş veya hizmet sözleşmesi 1 yıldan daha az sürede ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebeplerle veya istifa yoluyla sona ermişse çalışanın işveren katkı payı ile devlet katkısı toplamının yüzde 50'si TES sigorta hesabına aktarılacak.

Her ne durumda olursa olsun çalışanın kendi katkısı bireysel fon hesabında birikecek. TES sigorta hesabına aktarılacak tutar, varsa hukuki süreç kesinleşinceye kadar çalışanın hesabında blokeli olarak bekletilecek.

Çekim yapma imkanı

60 yaşını doldurmamış katılımcılara, ilk konut edinimi, evlilik (bir kereye mahsus), ağır hastalık ve işsiz kalınması (bir defaya mahsus/sözleşmenin nasıl sona erdiği önemli olmayacak) sebeplerinden her biri için başvuru tarihi itibarıyla bireysel TES hesabında bulunan birikim tutarının yüzde 10'unu (ödeme oranı) geçmemek üzere talebi halinde defaten ödeme yapılabilecek. Çoklu yararlanma halinde kısmi çıkış ödeme oranlarının toplamı yüzde 20'yi geçemeyecek.

Katılımcı, 60 yaşını tamamladıktan sonra emekli olmaya hak kazanacak. Talepte bulunanlara emeklilik hesabındaki birikimlerinin yüzde 25'ini geçmemek üzere defaten ödeme yapılabilecek. Ödeme oranı toplamı (emeklilik ve kısmi çıkış toplamı) yüzde 30'u geçemeyecek. Kalan tutar aylık olarak ödenecek. Emekliliğe hak kazanan katılımcıya, bireysel TES hesabındaki birikimlerin, programlı geri ödeme veya yapılacak yıllık gelir sigortası sözleşmesi kapsamında ödenmesi esas olacak.

Asgari ücretli bir çalışan 25 yıl sistemde kalırsa emekli maaşına, TES sayesinde bugüne göre 300 ile 566 lira arasında ilave maaş alabilecek.